بهرنگ توفیقی نام آشنایی برای مخاطبان سریال های تلویزیونی است. مسیر انحرافی، انقلاب زیبا، آمین، زیر پای مادر، عقیق و پدر از جمله سریال های او در مقام کارگردان هستند. «پشت بام تهران» که اکنون از شبکه آی فیلم در حال پخش است یکی دیگر از سریال های بهرنگ توفیقی است که در نخستین تجربه او با سعید نعمت الله به عنوان فیلمنامه نویس است و در سال 94 از شبکه یک سیما پخش شده است. سریالی که توفیقی آن را یکی از متفاوت ترین کارهای خود می داند که در فضا و ساختار متفاوتی ساخته شده است. سریالی پرلوکیشن و پر بازیگر که قصه های مختلفی دارد. قصه هایی که در بستر اجتماعی-خانوادگی روایت می شود. با بهرنگ توفیقی درباره سریال پشت بام تهران به گفت وگو نشستیم که در پی می آید:
واقعیت این است که سریال «پشت بام تهران» نسبت به سریال هایی که قبلا ساخته بودید، فضای متفاوتی دارد. آیا خودتان این تفاوت را در کارگردانی تجربه کردید و به طور کلی جایگاه این سریال را در کارنامه خودتان چگونه ارزیابی می کنید.
راستش هر کاری یک تجربه تازه است که با تجربه های قبلی درهم می آمیزد و کارگردان را در موقعیت جدید قرار می دهد. با این حال در یک نگاه کلی با نظر شما موافقم وبه نظرم «پشت بام تهران» فضای متفاوتی از حیث ساختاری نسبت به کارهای قبلی من داشته است. قطعا بخش عمده ای از این تفاوت به فیلمنامه برمی گشت که به اعتقاد من ترکیبی از فضاهای مدرن و سنتی و کلاسیک را در یک درام شکل داده که به شکل نویی از روایت رسیده است. شاید یکی از مهم ترین مولفه های این تفاوت تعدد قصه ها و اپیزودیک بودن داستان هاست که امکان تجربه های فضاهای متفاوت و متنوع را فراهم کرد و هر یک از شخصیت ها، قصه خودشان را دارند. من فکر می کنم با توجه به اینکه ذائقه مخاطب ایرانی با قصه و قصه گویی عجین است، از تماشای قصه های مختلف به ویژه در یک موقعیت خانوادگی لذت می برد و پشت بام تهران، ظرفیت دراماتیکی خوبی برای پاسخ به این نیاز دارد.
شما به نقش فیلمنامه در تفاوت این سریال نسبت به کارهای قبلی اشاره کردید. کمی هم از همکاریتان با سعید نعمت الله به عنوان نویسنده کار بگویید.
سعید نعمت الله هم توانایی ویژه به لحاظ قلمی و نگارشی دارد و هم یک فیلمنامه نویس صاحب سبک در دیالوگ نویسی است و اغلب آثاری که برای تلویزیون نوشته با اقبال مخاطب همراه شده. من در پشت بام تهران کمک های زیادی از سعید گرفتم. به ویژه در دیالوگ پردازی و حتی بازی گرفتن از بازیگران. درک درست و دقیق او از شخصیت ها و کاراکترها و شناختی که از بازیگران و توانمندی آنها دارد، او را به مثابه یک بازیگردان در کنار کارگردان قرار می دهد. بدون شک حضور سعید نعمت الله یکی از امتیازهای پشت بام تهران بود که من از این همکاری بسیار لذت بردم.
پشت بام تهران فارغ از سویه های خانوادگی اش، مضمونی اجتماعی هم دارد که آن را جذاب تر می کند و قصه آن را با واقعیت های روز پیوند می زند. نظر شما در این باره چیست؟
به نکته خوبی اشاره کردید. پررنگ بودن مسائل و نگاه اجتماعی در قصه های سریال یکی از ویژگی های مهم آن است. ضمن اینکه در بستر همین فضای خانوادگی و اجتماعی، با موقعیت های اخلاقی هم مواجه می شویم. اینکه تصمیم گیری های درست یا غلط آدم ها چه نقشی در زندگی و سرنوشت آنها دارد. پیام اخلاقی این قصه ها این است که تصمیم های اشتباه انسان ها چگونه دامنگیر خودشان می شود. اینکه آدم ها برای تصمیم های خود چه هزینه یا تاوانی را باید پرداخت کنند. ضمن اینکه خود روابط انسانی را هم می توان یکی از مضامین این سریال دانست به این معنا که چطور آدم ها سر راه یکدیگر قرار گرفته و بر سرنوشت هم تاثیر می گذارند. روابطی که زندگی آنها را دستخوش تغییر و تحول قرار می دهد. از این رو معتقدم که قصه های این سریال قصه همیشگی آدم ها و زندگی است و امکان همذات پنداری با قصه و آدم هایش در هر زمانی ممکن است.
پس بر این اساس با بازبخش آن از شبکه آی فیلم موافقید.
بله حتما. به نظرم هم قصه کشش و ظرفیت بازبخش آن را دارد و می تواند مخاطب را با خود همراه کند، هم کسانی که قبلا این سریال را ندیده اند، می توانند به تماشای آن بنشینند. سریال «پشت بام تهران» از تعلیق آفرینی خوبی برخوردار است و مخاطبی که پای آن بنشیند از انگیزه لازم برای پیگیری قصه برخوردار خواهد شد. قصه های سریال پشت بام تهران همچنان تازگی دارد و کهنه نشده و می توان ردپای جامعه امروز را در آن پیدا کرد. این سریال در سال 94 یکی از پرمخاطب ترین سریال ها بوده و به گمانم در بازبخش هم می تواند پربیننده باشد. ضمن اینکه پخش سریال برای ما و عوامل هم یک تجدید خاطره است و هم کسب تجربه در یک نگاه دوباره. گرچه گاهی تماشای دوباره کارها، برخی غم ها را هم تازه می کند؛ از جمله غم از دست دادن کریم اکبری مبارکه که در این مجموعه با ما همکاری داشت.
از جمله ویژگی های دیگر این سریال پرلوکیشن و پر بازیگر بودن آن است. این ویژگی ها کارگردانی را سخت نمی کرد؟
سختی کار، جذابیت آن را هم بیشتر می کند. تعدد لوکیشن ها به کارگردان این امکان را می دهد که از ظرفیت بیشتری برای قاب بندی استفاده کند و قصه اش را در نماهای بیشتری به تصویر بکشد. مثلا ما در این سریال لوکیشن شمال را هم داشتیم و این کمک می کرد تا از سریال های صرفا آپارتمانی خارج شویم و موقعیت های بصری متنوعی را در برابر چشم مخاطب قرار دهیم. ضمن اینکه پرلوکیشن بودن به ریتم و ضرب آهنگ بهتر قصه و روایت کمک می کند که به نظرم نیاز مخاطب امروز است. از سوی دیگر تعدد بازیگر هم گرچه زحمت هدایت کارگردان را بیشتر می کند اما به او امکان بیشتری برای شخصیت پردازی، روایت داستان و پیشبرد قصه می دهد. من در این مجموعه فرصت این را پیدا کردم با هنرمندان خوبی همکاری داشته و تجربه بیندوزم و خاطره خوبی را از این همکاری رقم بزنیم.
مصاحبه: سید رضا صائمی برای وبسایت آی‌فیلم
/ س م
